ENGELLİ ERKEN EMEKLİLİK

ENGELLİ ERKEN EMEKLİLİK;

Sosyal Güvenlik hayatta var olduğu sürece insanoğlunun gündeminde olan en önemli konulardan birisidir.

Arkadaşlık sohbet ortamına zaman zaman SGK ile konular konuşulmakta olup üzerinde çok konuştuğumuz konuştuğumuz konulardan engelli erken emeklilik üzerinde sizlerle paylaşım yapmak istedim.

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından açıklanan Engelli İstatistik Bülteni 2023 Nisan ayı raporuna göre; Ulusal Engelli Veri Sistemine kayıtlı engelli sayısı 2.511.950 olup kayıtlı olmayan bireyleri de hesapladığımızda engelli birey sayısı ülkemizde büyük bir oran oluşturmaktadır.

Engelli, doğuştan yada sonradan meydana gelen hastalıklar veya kaza sonucu oluşan yeti yitimi nedeniyle bedensel, ruhsal, duygusal ve sosyal yeteneklerini belli bir oran derecesine göre kaybetmesi ve normal yaşama standartlarına uyum sağlayamaması sonucunda toplumsal veya yönetsel tutum ve tercihler sonucu yaşamın bir çok alanında kısıtlanan, engellerle karşılaşan, bağımsız hareket edebilmesi için yapılarda ve açık alanlarda özel fiziksel ve teknik düzenlemelere gereksinim duyan kişi demektir.

Kişilerin engelliliği;

-Bedensel

-Görme

-İşitme

-Konu

-Konuşmama

-Psikoloik, psikiyatrik

-Dikkat eksikliği

-Öğrenme güçlükleri

-Nörolojik bozukluklar

-Otizm, asperger

-Hiperaktivite

-Diğer engel grupları: Süreğen rahatsızlıklardan oluşmaktadır.

Engelli kişilerde gerek kendilerinin ve gerekse bakmakla yükümlü olduğu ile bireylerinin geçimlerini sağlamak için çalışmak ve gelir elde etmek zorundadırlar. Normal yaşam şartı içerisinde bulunan kişilerin çalışma gücüne göre engelli durumda olanların çalışma gücü daha düşük ve verimliliği de daha az olacağından bu kişilere çalışmalarının karşılığında kazandıkları sigortalılık süreleri ve engellilik durumuna göre emeklilik haklarından yararlanmaları için pozitif ayrımcılık yapılması gerekmektedir.

Sosyal devlet olması nedeniyle Sosyal Güvenlik çatısı altında bulunmadan önce SSK, BağKur ve Emekli Sandığı ve sonrasında da 5510 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu ile engelli durumda olanlara erken emeklilik hakkı vermiştir.

Engellilerin SGK açısından erken emeklilik şartlarından yararlanabilmeleri için;

1- Sigortalılık süresi

2- Sigortalı prim gün sayısı

3-Engelli raporu (en az % 40 oranında olması)

4- Vergi indirim belgesine sahip olması gerekmekte olup bu şartların yerine getirilmesi halinde engelli emekliliğe hak kazanılacaktır.

Normal emekli olma şartları içerisinde yaş şartı bulunmakta iken engelli emeklilikte yaş şartı bulunmamaktadır.

ENGELLİ RAPORU NASIL ALINIR? 

Engelli raporu belgeleri, Sağlık Bakanlığı’nın yetkilendirdiği;

-Tam Teşekküllü Devlet Hastaneleri,

- Üniversite Hastaneleri,

- Eğitim ve Araştırma Hastaneleri bünyesinde bulunan Sağlık Kurullarından alınmaktadır.

Bu hastanelerden alınacak engelli rapor oranları 3 grupta derecelendirilmekte olup

Sağlık Kurulu tarafından belirlenen yüzdeler tedavi edilebilir hastaların iyileşebilirlik durumunda olan engellilere her iki yılda bir süreli raporlarla yenilenmektedir. Yenileme işlemi için hasta yeniden kontrol muayene olmaktadır ve yeniden Sağlık Kuruluna girmektedir. Sürekli raporlarda yenileme (kontrol muayene) yapılmamaktadır.

VERGİ İNDİRİMİ BELGESİ NASIL ALINIR

Engelli emeklilik şartlarından yararlanma şartlarından olan vergi indiriminden yararlanarak yaş haddini beklemeksizin erken emekli olmak için Gelir Vergisi Kanunu’nun 31. maddesine göre çalışma gücünün yukarıdaki tabloda engellilik oranları belirtilen işçi veya devlet memuru, engelli vergi indiriminden yararlanmak istediğini belirtir dilekçe ekinde tam teşekküllü hastaneden almış olduğu Sağlık Kurulu Sağlık Raporunu ve çalıştığı işyerinden alacağı sigortalı işçi olduğunu belirtir belge (işyerinde çalıştığını belirtir çalışma yazısı, sigortalı işe giriş bildirgesi, sigortalı hizmet dökümü)  ile birlikte;

-İllerde il Defterdarlık Gelir Müdürlüğü,

-Bağımsız  Vergi Dairesi bulunan İlçelerde Vergi Dairesi Müdürlüğü’ne

-Diğer İlçelerde Mal Müdürlüğü’ne

müracaat etmeleri gerekmektedir.

Engelli Vergi İndiriminden yararlanmak isteyen ancak ellerinde Sağlık Kurulunca düzenlenen “Sağlık Kurulu Sağlık Raporu” bulunmayan sigortalılar ise başvuruda bulunduğu Defterdarlık Gelir Müdürlüğü, Vergi Dairesi Müdürlüğü veya Mal Müdürlüğü tarafından işçi veya memurun en yakın hastaneye sevki yapılması suretiyle alınacak Sağlık Kurul Sağlık Raporu’na göre işlem yapılacaktır.

Sigortalıların işe girmeden önce almış oldukları engelli sağlık raporları uygulamada genellikle kabul edilmemekte engelli vergi indiriminden yararlanmak isteyen sigortalılar yeni bir rapor için hastaneye sevk edilmektedirler.

Engelli olduğu için vergi indiriminden yararlanamaya hak kazanmış olan sigortalılar, 6 Ağustos 2003 tarihinden önce yaşları ne olursa olsun en az 15 yıldan beri sigortalı olmak ve en az 3600 gün prim ödenmiş olmak şartıyla yaşlılık aylığından yararlanırken 6 Ağustos 2003 tarihinden sonra geçerli olmak üzere vergi indirim belgesi olanların engelli emeklilik aylığından yararlanma şartları yeniden düzenlenmiştir.

Bu düzenlemeye göre Engellilerin hangi şartlarda erken emekliliğe kazanacağını aşağıdaki tabloya bakarak değerlendirebiliriz.

2008 ÖNCESİ ENGELLİ ERKEN EMEKLİLİK ŞARTLARI

2008 SONRASI ENGELLİ ERKEN EMEKLİLİK ŞARTLARI

BAĞ-KUR SİGORTALININ ENGELLİ EMEKLİLİĞİ;

Engelliler için vergi indirimi belgesini ücret geliri elde etmeleri nedeniyle sadece SSK (4/a) sigortalısı ve devlet memurları yararlanırlar.  (4/b) Bağ-Kur sigortalılarına  engelliler için vergi indirim belgesi verilmemesine rağmen Bağ-Kur şartlarından emekli olacak engellilere de emeklilik hakkı verilmiştir.

Bağ-Kur Sigortalıları Engelli Erken Emeklilik Şartları;

 Engelli emekli olan kişi tekrar sigortalı bir işte çalışabilir mi?

5510 sayılı SGK kanununun yürürlüğe girdiği 01.10.2008 tarihinden önce sigortalı işe başlayan kişi engelli erken emekli olduktan sonra istemesi durumunda emekli aylığı kesilmeden sigortalı bir işte çalışma hakkına sahiptir.

Ancak 01.10 2008 tarihinden sonra işe giren sigortalı engelli erken emekli olan kişi emeklilik sonrası tekrar çalışması durumunda engelli emekli aylığı kesilecektir.

Engelliliği nedeniyle düşük emekli maaşı alan ancak çalışma zorunluluğunda kalan bu kişilerin emekli aylığını kesilmesi, emekli olduktan sonra tekrar çalışan normal emekliler ve 01.10.2008 tarihinden önce engelli erken emekli maaşı alan kişilere göre haksız bir durum olduğu ve onlarında (bir başkasının bakımına muhtaç olanlar hariç) çalışma haklarının ellerinden alınmaması gerektiği düşüncesindeyim.

Sağlıklı yaşam dileklerimle.